مضرات آبمیوه

.

بیشتر مردم آبمیوه را نوشیدنی سالمی می‌دانند. البته این باور توجیه‌پذیر است، چون آبمیوه از نوشیدنی‌های طبیعی است و از میوه تهیه می‌شود. ولی آنچه بیشتر مردم نمی‌دانند، این حقیقت است که آبمیوه در کنار ویتامین ها و خواص فراوانی که دارد، سرشار از قند است. در واقع قند و کالری موجود در آبمیوه برابر با قند و کالری موجود در نوشابهٔ شیرین و حتی گاهی بیشتر از آن است. ویتامین‌ها و آنتی اکسیدان های اندک موجود در آبمیوه، اثرات ناشی از قند بالای آن را جبران نمی‌کند. در ادامه، مضرات آبمیوه و ۵ دلیل پرهیز از مصرف آن به‌جای میوهٔ کامل را شرح می‌دهیم.

۱. معمولا آبمیوه‌ها چیزی نیستند که به نظر می‌رسند

متاسفانه تولیدکنندگان مواد غذایی و نوشیدنی‌ها همیشه درمورد آنچه در محصولات‌شان وجود دارد، حقیقت را نمی‌گویند. آبمیوه‌ای که در سوپرمارکت‌ها عرضه می‌شود، چیزی نیست که فکر می‌کنید؛ حتی اگر روی برچسب آن، عبارت‌هایی مانند «۱۰۰٪ خالص» یا «از کنسانتره تهیه نشده است» نوشته شده باشد.

معمولا آبمیوه‌ها پس از تهیه و پیش از بسته‌بندی و عرضه در بازار، تا یک سال در مخازن نگهداری بزرگِ خالی از اکسیژن (oxygen-depleted) ذخیره می‌شوند. مشکل اصلی این است که نگهداری آبمیوه در این مخازن، موجب از بین رفتن بیشتر بو و مزهٔ آن می‌شود و بنابراین تولیدکننده باید برای برگشت بو و مزه‌ای که در طول فرآوری محصول از بین رفته است، به آن طعم‌دهنده (flavor packs) اضافه کند. بنابراین حتی اگر آبمیوه‌ای با بالاترین کیفیت را از سوپرمارکت بخرید، باز هم با شکل و ترکیبات طبیعی خود فاصلهٔ زیادی دارد.

بعضی از آبمیوه‌های بی‌کیفیت حتی شبیه آبمیوه‌های طبیعی به‌دست‌آمده از میوه نیز نیستند و صرفا از آب و شکری تشکیل شده‌اند که به آن طعم و اسانس میوه اضافه شده است.

۲. آبمیوه دارای ویتامین، موادمعدنی و آنتی‌اکسیدان‌هاست، ولی بدون فیبر است و قند بالایی دارد

آبمیوه بسیاری از موادی را که موجب خاصیت و فواید میوهٔ کامل می‌شوند، ندارد. برای نمونه، آب‌پرتقال ویتامین C دارد و منبع خوبی از فولات، پتاسیم و ویتامین B1 است. همچنین آب‌پرتقال حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که برخی از آنها سطح آنتی‌اکسیدان خون را افزایش می‌دهند، ولی در مقایسه با پرتقال کامل و سایر موادغذایی گیاهی مانند سبزیجات، خواص تغذیه‌ای چندانی ندارد. مشکل اصلی، نبود فیبر در آبمیوه و قند بسیار زیاد آن است.

متأسفانه قند موجود در بیشتر انواع آبمیوه‌ها مشابه نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر است و حتی کل کالری برخی از آبمیوه‌ها از این نوشیدنی‌ها نیز بیشتر است!

بنابراین به‌طور کلی، آبمیوه دارای موادمغذی است، ولی موادمغذی آن از بسیاری از موادغذایی گیاهی کمتر است. آبمیوه بدون فیبر است و قند و کالری آن با بیشتر نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر برابر است.

۳. با مصرف آبمیوه به‌راحتی می‌توان مقادیر بسیار بالایی از قند را وارد بدن کرد

وقتی میوهٔ کاملی را می‌خوریم، باید زمان زیادی را صرف جویدن و بلعیدن آن کنیم. قند موجود در میوه‌ها نیز درون ساختارهای فیبری گرفتار شده است و در طول هضم، به‌آرامی تجزیه و آزاد می‌شود. به‌علاوه پس از خوردن مقداری میوه احساس سیری می‌کنیم و بنابراین در هر وعده نمی‌توانیم مقدار زیادی میوه مصرف کنیم. در نتیجه، قند موجود در میوهٔ کامل به‌آرامی و در مقادیر اندکی به کبد فرستاده می‌شود. کبد نیز بدون اینکه به آن فشاری وارد شود، به‌راحتی این مقادیر اندک را متابولیزه می‌کند.

ولی اگر لیوان بزرگی از آبمیوه را مصرف کنید، مانند این است که در مدت‌زمان بسیار کوتاهی، چند میوه را بدون فیبر موجود در آنها مصرف کرده‌اید. قند فراوان موجود در آبمیوه جذب می‌شود و به‌سرعت به کبد فرستاده می‌شود؛ درست مانند زمانی که نوشیدنی شیرینی مانند نوشابه را مصرف کرده باشید.

بخش زیادی از قند موجود در آبمیوه را فروکتوز تشکیل می‌دهد. کبد تنها اندامی است که می‌تواند مقادیر مشخصی از فروکتوز را متابولیزه کند. وقتی فروکتوزی که وارد کبد می‌شود، بیشتر از مقداری است که کبد توانایی سوخت‌وساز آن را دارد، بخشی از آن به چربی تبدیل می‌شود. بعضی از چربی‌ها در کبد باقی می‌مانند و موجب تجمع چربی و مقاومت به انسولین می‌شوند. گرچه مقادیر اندک آبمیوه (یا نوشیدنی‌های گازدار) برای افراد سالم، لاغر و فعال مشکلات جدی را ایجاد نمی‌کند، ولی این عوارض برای افرادی که اضافه‌وزن دارند یا دچار مشکلات متابولیکی (سوخت‌وسازی) مربوط به رژیم غذایی هستند، می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

مطالعات متابولیک کنترل‌شده نشان می‌دهد که قند مایع (liquid sugar) در مدتی به کوتاهی ۱۰ هفته می‌تواند موجب مقاومت به انسولین، افزایش تری‌گلیسیریدها و کلسترول LDL متراکم کوچک (small, dense LDL cholesterol)، بالا رفتن سطح کلسترول LDL اکسیدشده و تجمع چربی شکم شود.

گرچه در بیشتر این مطالعات از نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر یا فروکتوز استفاده شده است، ولی دلیلی وجود ندارد که تصور کنیم آبمیوهٔ ۱۰۰٪ خالص تفاوتی با این نوشیدنی‌ها دارد. مولکول‌های قند موجود در آبمیوه و نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر یکسان هستند و تأثیرات آنها روی کبد تفاوتی با یکدیگر ندارد.

ولی اگر هنوز هم شک دارید، باید بگوییم که در بعضی از مطالعات از آبمیوهٔ طبیعی استفاده شده است. در یکی از این مطالعات، مصرف روزانهٔ ۴۸۰ میلی‌گرم آب انگور به‌مدت ۳ ماه موجب مقاومت به انسولین و افزایش اندازهٔ دور کمر افراد دارای اضافه‌وزن شد. در مطالعهٔ دیگری مصرف ۲ یا چند وعده آبمیوه در روز با بیش از ۲ برابر شدنِ خطر نقرس در زنان ارتباط داده شد.

به‌طور کلی، آبمیوه دارای مقادیر بالایی از قند و فاقد هرگونه فیبر است و نیازی به جویدن (که موجب کاهش میزان ورودی آن به بدن می‌شود) ندارد. مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که این ویژگی‌ها می‌تواند موجب ایجاد مشکلات متابولیکی شدید و بیماری‌های جدی شود